Aile İşletmelerinde Çatışmaların Yönetimi

Ali Açıkgöz-Yönetim Danışmanı

Çatışmanın sözlük anlamı, tartışma, kavga, savaş ya da mücadele olarak ifade edilmektedir. Bir başka tanımla, uyum halinin tersidir. Farklı disiplinlerde tanımı yapılan çatışmanın yönetim bilimindeki tanımı şöyledir: İki veya daha fazla kişi veya grup arasındaki çeşitli kaynaklardan doğan anlaşmazlıktır.

İşletmelerde çatışma, herhangi bir konuda karar verme durumunda bireylerin alternatifler arasında tercih yapamadıkları veya bireylerin ayrı ayrı seçenekleri tercih etmeleri durumunda ortaya çıkmaktadır.

Konu ile ilgili yapılan çalışmalarda aile işletmelerinde yaşanan çatışmalara yol açan faktörler şöyle sıralanmaktadır:

1.İletişim: Tüm işletmelerde olduğu gibi aile işletmelerinde de iletişimi engelleyen ve bundan kaynaklı çatışmalara neden olan sorunlar şöyle ifade edilmektrdir:

• Anlama güçlükleri
• Algıda seçicilik
• Dinleme sorunları
• Yetersiz iletişim

2.Örgütsel Yapı: Bireyler arasında yaşanan çatışmaların önemli kısmı, bireylerin içinde yer aldığı sosyal ya da biçimsel yapıların özelliklerinden kaynaklanır. Örgütsel çatışmaya yol açabilecek yapısal unsurlar şunlardır:

• Statü ve güç
• Bürokrasi
• Yönetime Katılım
• Adil Olmayan Ödüllendirme
• Yöneticinin Kabul Görmemesi
• Hiyerarşik Yapı
• Fonksiyonel Bağımlılık
• Rol Belirsizliği
• Düşük Performans
• Örgütsel Değişim
• Örgüt Politikaları
• Örgüt İklimi

3.Bireysel Davranışlar: Aile işletmelerinde çatışmalara neden olan bir diğer faktör ise kişisel farklılıklardır. Kişilerin farklı amaç, değer yargısı, tutum, yetenek ve özelliklerine sahip olmaları, kişisel çekişmeleri ve çatışmaları beraberinde getirmektedir.

Kişilik uyuşmazlığı, fikir ayrılığı, kişisel ilgi ve hedeflerin farklılığı, engelleme ve stres çatışmalara yol açan bireysel davranışlardır. Çatışma aile işletmelerinde herhangi bir noktada meydana gelebilen bir olgu olabilir. Ancak iyi zamanında fark edilerek iyi yönetilemediğinde hem bireyler için hem de işletme için telafisi güç sonuçlara yol açabilmektedir.

Aile bireyleri veya gruplar arasında yaşanan bu çatışmalar bazen açık bir şekilde yaşanmakta, bazen de üstü kapalı şekilde yaşanmaktadır. Üstü kapalı çatışmaların işletmelere maliyeti ağır sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Şöyle ki, üstü kapalı çatışmalar, bireylerin davranışlarını, açık ve gizli muhalefet etmelerini, hatta bireyleri yönetsel süreçleri sabote etmeye kadar etkileyebilmektedir.

Aile işletmelerinde yaşanan çatışmaların her zaman olumsuz sonuçlar doğuracağını düşünmek de doğru olmayacaktır. Bazı çatışmaları işletmeye enerji kattığı da bir gerçektir. Bu nedenle çatışmalar işletmenin amaçlarına ulaşma konusundaki etkileri açısından fonksiyonel çatışmalar ve fonksiyonel olmayan çatışmalar olarak sınıflandırılmaktadır.

Fonksiyonel çatışmalar, işletmenin amaç ve hedeflerini gerçekleştirmesine işletme fonksiyonlarının güçlenmesine katkı sunan çatışmalardır. Bu çatışmalar işletmenin çeşitli işlevlerindeki aksaklıklara yöneticilerin dikkatini çekerek, işletmeye dinamik bir yapı kazandırmaktadır.

Fonksiyonel olmayan çatışmalar ise işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmasında engeller oluşturan, işletmenin fonksiyonlarına değer katmaktan uzak ve bu fonksiyonlarda tahribat yaratacak çatışmalardır.

Devam edecek...

Kaynakça için: ali@netika.com.tr